W dn. 19 sierpnia 2014 r. o godz. 5.15 czasu polskiego na orbitę okołoziemską został wyniesiony polski satelita naukowy „Heweliusz”. Za stronę techniczną powstania tego urządzenia był odpowiedzialny dr Piotr Orleański z Centrum Badań Kosmicznych PAN, laureat programu FOCUS Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.
Budowa i wystrzelenie satelity zostało przeprowadzone w ramach programu BRITE, stworzonego przez konsorcjum kanadyjsko-austriacko-polskie w celu obserwacji najjaśniejszych gwiazd w naszej Galaktyce. „Heweliusz” dołączył do pozostałych czterech satelitów z konstelacji BRITE, które już od kilku miesięcy krążą po orbicie: dwóch satelitów austriackich, jednego satelity kanadyjskiego i polskiego satelity naukowego „Lem”.
Na orbitę okołoziemską wyniosła „Heweliusza” chińska rakieta Long March-4B, która umieściła go na wysokości ok. 630 km. Cała operacja została przeprowadzona na kosmodromie Taiyuan Satellite Launch Center, położonym 600 km na południowy zachód od stolicy Chin. „Heweliusz” spędzi w przestrzeni kosmicznej około 2 lata, prowadząc przez ten czas pomiary 286 najjaśniejszych gwiazd.
Satelita „Heweliusz” swoją budową przypomina pudełko w kształcie sześcianu o wymiarach 20 cmx20cmx20 cm. Waży 6.8 kg. Został zmontowany w laboratoriach Centrum Badań Kosmicznych PAN. Jego budowa trwała kilkanaście miesięcy i została ukończona we wrześniu 2013 r. Przez następne miesiące satelita przebywał w CBK w czystym pomieszczeniu w ściśle kontrolowanych warunkach (w tzw. „clean-roomie”) i cały ten czas regularnie pracował oraz był poddawany testom funkcjonalnym.
BRITE to wysiłek całego zespołu i naprawdę trudno tu jednoznacznie wymienić osoby szczególnie zasłużone. Natomiast około 3/4 technicznej realizacji BRITE w Polsce miało miejsce w Laboratorium Satelitarnych Aplikacji Układów FPGA w CBK, którego zorganizowanie i rozwój zawdzięczamy programowi FOCUS FNP – mówi dr Piotr Orleański, kierownik projektu BRITE-PL ds. technicznych.
Zadaniem „Heweliusza”, podobnie jak pozostałych urządzeń z konstelacji BRITE, jest badanie pulsacji najjaśniejszych gwiazd naszej Galaktyki, które dostarczają kluczowych informacji z punktu widzenia poprawnego modelowania budowy wewnętrznej gwiazd. W związku z zakłóceniami wynikającymi z falowania atmosfery ziemskiej, niezwykle trudno prowadzić tego typu precyzyjnie badania z powierzchni Ziemi. Obserwacje prowadzone z orbity pozwalają uzyskać dokładność pomiaru nawet o kilka rzędów wielkości lepszą niż te realizowane z wykorzystaniem dużych obserwatoriów naziemnych.
Misję BRITE, realizowaną z wykorzystaniem nanosatelitów, zaproponował polski astronom mieszkający w Kanadzie i pracujący na Uniwersytecie w Toronto, profesor Sławomir Ruciński. On też był inicjatorem zaangażowania do współpracy ośrodków z Polski. Naukową stroną misji zajęło się Centrum Astronomiczne im. M. Kopernika PAN, przy wsparciu ze strony Instytutu Astronomii Uniwersytetu Wrocławskiego, natomiast stronę inżynierską związaną z budową i przygotowaniem satelitów do lotu powierzono Centrum Badań Kosmicznych PAN.
Na zdjęciu: montaż wyrzutnika Dragon do struktury rakiety cz4b, fot. CGWIC