Fundacja na rzecz Nauki Polskiej kontynuuje wspieranie ukraińskiego środowiska naukowego i uruchamia czwarty konkurs w programie DLA UKRAINY. Dzięki tej inicjatywie naukowcy z Ukrainy mogą nawiązać współpracę z polskimi badaczami w celu realizacji wspólnych badań z zakresu nauk humanistycznych i społecznych. Termin składania wniosków upływa 3 czerwca 2024.
Program DLA UKRAINY został zainicjowany przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej w marcu 2022, tuż po agresji ze strony Rosji na Ukrainę.
„Natychmiast podjęliśmy decyzję o wsparciu naszych sąsiadów tak, jak potrafimy najlepiej, czyli poprzez finansowanie badań naukowych. Chcemy pomóc badaczom i badaczkom z Ukrainy, aby mogli kontynuować pracę naukową przerwaną lub mocno utrudnioną przez działania wojenne. Zainteresowanie naszym programem przerosło nasze najśmielsze oczekiwania i świadczy o tym, że ta inicjatywa była i jest potrzebna” – mówi prof. Maciej Żylicz, prezes FNP.
Według danych publikowanych na platformie Science at Risk w wyniku pełnoskalowej inwazji Rosji, aż 15% ukraińskiej infrastruktury uległo zniszczeniu. Ponad 11 % ukraińskich naukowców zostało zmuszonych do emigracji. Natomiast 73% badaczy, którzy pozostali w Ukrainie, deklaruje, że nie może prowadzić badań na takim samym poziomie, jak przed rozpoczęciem pełnoskalowego konfliktu (wg UA Science Reload survey).
Aby odpowiedzieć na bieżące potrzeby, w czwartym konkursie w programie DLA UKRAINY, mogą wziąć udział badacze zatrudnieni w ukraińskiej instytucji badawczej i przebywający na terenie Ukrainy. Wspólnie z partnerem z Polski mogą oni zgłosić projekt do konkursu. Badacze składający projekt, reprezentujący zarówno stronę ukraińską, jak i polską, muszą posiadać stopień naukowy doktora uzyskany nie wcześniej niż 12 lat przed złożeniem wniosku. Tematyka projektów zgłaszanych do konkursu powinna obejmować zagadnienia związane z rozwojem społeczeństwa obywatelskiego, demokracji, integracji europejskiej lub bezpieczeństwa. Projekty muszą dotyczyć tematów o znaczeniu istotnym dla obu krajów. Budżet rocznego projektu badawczego wynosi 268,8 tys. zł i obejmuje zarówno środki na pokrycie wynagrodzenia, jak i kosztów związanych z prowadzeniem badań. W bieżącym konkursie planowane jest wyłonienie trzech projektów do finansowania. Oceny wniosków dokonuje międzynarodowe jury.
„Sytuacja w Ukrainie się zmienia. Następuje zaostrzenie konfliktu. Naukowcy przebywający w Ukrainie borykają się z ogromnymi problemami. Dlatego podjęliśmy decyzję, aby w czwartym konkursie w programie DLA UKRAINY wspierać tych badaczy i badaczki, którzy są w Ukrainie i pracują na miejscu” – mówi dr Sofia Azovtseva, koordynatorka programu DLA UKRAINY w Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.
Więcej informacji o programie oraz szczegółowy regulamin konkursu na stronie: www.fnp.org.pl
Dotychczas w ramach programu Fundacja zorganizowała trzy nabory wniosków i przyznała 9 grantów.
W pierwszym konkursie roczne granty na realizację projektów otrzymali:
- dr Anna Wylegała (Instytut Filozofii i Socjologii PAN) oraz dr Nataliia Otrishchenko (Centrum Historii Miejskiej Europy Środkowo-Wschodniej, Lwów); tytuł projektu: „24.02.2022, 5 am: Testimonies from War”; Głównym celem projektu jest zebranie i zarchiwizowanie osobistych historii uchodźców z Ukrainy, którzy stali się ofiarami rosyjskiej agresji w 2022 r. Aby udokumentować ludzki wymiar tej wojny, zostanie przeprowadzonych i zarchiwizowanych kilkadziesiąt wywiadów. Wywiady będą rejestrowane w Ukrainie i krajach, które przyjęły ukraińskich uchodźców. Zaangażowanie w projekt partnerów, w tym z Luksemburga i Wielkiej Brytanii pozwoli na dotarcie do szerszego grona odbiorców.
- dr hab. Agata Chudzicka-Czupała, prof. Uniwersytetu SWPS (Uniwersytet SWPS, Katowice) oraz prof. Nadiya Hapon (Lwowski Uniwersytet Narodowy im. Iwana Franki); tytuł projektu: „Strengthening people’s commitment to volunteering for refugees from Ukraine. Motivations of volunteers and intentions behind volunteering – the role of psychological and social factors”; Celem badań będzie poznanie motywacji wolontariuszy niosących pomoc uchodźcom oraz innych, wybranych, psychologicznych i społecznych uwarunkowań leżących u podstaw wolontariatu, a także zbudowanie holistycznego modelu zaangażowania wolontariuszy. Wynikiem prac będą raporty i wytyczne w obszarze wolontariatu dla organizacji pozarządowych i samorządowych.
- dr hab. Sławomir Łukasiewicz, prof. KUL (Katolicki Uniwersytet Lubelski im. Jana Pawła II) oraz dr Mykola Riabchuk (Instytut Badań Politycznych i Etnicznych im. I. F. Kurasa Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, Kijów); tytuł projektu: „From discourse of ‘Europeanness’ to EU membership: integration narratives in Poland and Ukraine in comparative perspective. Merging theoretical and utilitarian approach”; Głównym celem projektu jest porównanie historycznych doświadczeń w zakresie integracji europejskiej, szukanie odpowiedzi, jak historia i polityka wpływają na wzajemne zrozumienie narracji o integracji i dialogu, a także zbadanie głównych tendencji w postawach prointegracyjnych w polskim i ukraińskim społeczeństwie. Realizacja projektu pozwoli także na przygotowanie ukraińskich studentów do procesu negocjacyjnego i akcesyjnego Ukrainy do UE.
W drugim konkursie laureatami zostali:
- dr hab. Magdalena Szyszko (Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu) oraz dr Olena Motuzka (Narodowa Akademia Statystyki, Rachunkowości i Audytu, Kijów), tytuł projektu: „Policy communication, tools and effects during the war. The case of Ukraine and Poland”. Celem badaczek jest zidentyfikowanie i ocena zmiany polityki pieniężnej pod względem komunikacji, narzędzi i efektów krótkoterminowych podczas rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Stosowane narzędzia jakościowe i ilościowe pozwolą dla – Ukrainy, jako zaatakowanego kraju, i Polski, jako kraju wspierającego –wyznaczyć uwarunkowania prowadzenia polityki w czasie wojny, przedstawić studium przypadku działań politycznych i komunikacji ze społeczeństwem, ocenić wojenną rolę banków centralnych z uwzględnieniem perspektywy historycznej i krótkookresowe skutki polityki w obu gospodarkach.
- dr hab. Michał Federowicz (Instytut Filozofii i Socjologii PAN) oraz dr Serhii Terepyshchyi (Narodowy Uniwersytet Pedagogiczny im. Dragomanowa, Kijów), tytuł projektu: „Democratic Values in Educational Practice. The extended presence of Ukrainian children and youth in Polish schools after February 24th, 2022”. Badacze udokumentują szkolną twórczość społeczną powstającą w niespotykanych dotąd okolicznościach, a także przedstawią jej interakcję z ograniczeniami instytucjonalnymi. Zorganizowane Szkolne Centrum Wsparcia pozwoli zbadać kreatywne rozwiązania stosowane w oświacie i w opiece nad ukraińskimi dziećmi, do których przyczynili się polscy nauczyciele oraz polscy i ukraińscy eksperci z zakresu edukacji. Polscy nauczyciele będą mieli możliwość konceptualizacji własnego doświadczenia. Otrzymają również narzędzia i zasoby do zwiększenia skali swoich działań. Celem projektu jest ponadto zrozumienie i zinterpretowanie złożoności procesów właściwych dla szkolnych ekosystemów oraz lokalnych społeczności miast, które przyjęły uchodźców.
- dr Ewa Wróblewska-Trochimiuk (Instytut Slawistyki PAN) oraz dr Yana Hladyr (Krzyworoski Uniwersytet Narodowy, Krzywy Róg, Ukraina), tytuł projektu: „Visual Narratives of Civil Society. The Modern Ukraine Project”. Celem badań jest stworzenie archiwum komunikacji wizualnej z wybranych relacji publikowanych przez ukraińskie instytucje publiczne oraz opracowanie katalogu wartości związanych ze zgromadzonymi obrazami – na podstawie materiałów zamieszczanych w ukraińskich mediach społecznościowych. Badaczki wychodzą z założenia, że system aksjologiczny projektowanego nowego społeczeństwa ukraińskiego koncentruje się na zbieżności kulturowej i ideowej z jego międzynarodową publicznością, podkreśla jego bliskość z kulturą polityczną Zachodu, a jednocześnie konstruuje nowoczesny obraz społeczeństwa ukraińskiego – w wyraźnej opozycji do zespołu cech przypisywanych mentalności tzw. homo sovieticus.
Laureaci trzeciego konkursu to:
- Prof. dr hab. Monika Florczak-Wątor (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie) oraz Dr Kristina Trykhlib (Narodowy Uniwersytet Prawa im. Jarosława Mudryi, Charków), tytuł projektu: „Rule of law and independent judiciary: Major challenges for Ukraine and Poland in the context of European Union integration”. Projekt ten ma na celu zainicjowanie dyskusji naukowych na temat reform sądownictwa w Ukrainie, poprzez aktywne zaangażowanie ukraińskiego i polskiego środowiska naukowego, a także praktyków (zwłaszcza sędziów), przedstawicieli organizacji pozarządowych, decydentów i studentów prawa (jako przedstawicieli młodszego pokolenia). W wyniku projektu opracowane zostaną ramy koncepcyjne dla ustanowienia rządów prawa i niezależnego sądownictwa w Ukrainie i w Polsce oraz praktyczne rekomendacje dla władz obu krajów.
- Prof. dr hab. Joanna Getka (Uniwersytet Warszawski) oraz Prof. Halyna Naienko (Kijowski Uniwersytet Narodowy im. Tarasa Szewczenki), tytuł projektu: „«Welcome to Polszcza!» Analysis of the integration of young Poles and Ukrainians after 24/02/2022 for encouraging the adaptation of Ukrainian students in Poland”. Badaczki przeanalizują efekty interakcji kulturowej młodych Ukraińców z ich polskimi rówieśnikami, będącej skutkiem intensyfikacji kontaktów spowodowanej przymusową emigracją z Ukrainy. Diagnoza sformułowana na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych wśród studentów polskich i ukraińskich pozwoli ocenić wiedzę o sobie nawzajem teraz i w przeszłości, wskazać różnice kulturowe widziane z perspektywy badanych, zidentyfikować największe wyzwania i potrzeby. Rezultaty projektu znajdą zastosowanie w szkoleniach dla pracowników szkół wyższych w Polsce i w Ukrainie oraz zostaną ujęte w podręczniku dla Ukraińców i Polaków na temat pokonywania różnic kulturowych. Projekt, prowadzący do polsko-ukraińskiego dialogu i udanej integracji, ma strategiczne znaczenie dla Polski i Ukrainy, jako skuteczne narzędzie przeciwstawienia się rosyjskiej wojnie kulturowej przeciwko Ukrainie i Polsce.
- Dr hab. Piotr Stanek, prof. ucz. (Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie) oraz Associate Professor Maksym Obrizan (Kijowska Szkoła Ekonomiczna), tytuł projektu: „Determinants of labour-market performance and well-being of high-skilled Ukrainian refugees in Poland”. Celem projektu badawczego jest ocena funkcjonowania na rynku pracy oraz ogólnego dobrostanu i strategii migracyjnych wysoko wykwalifikowanych ukraińskich migrantów. Grupa ta jest szczególnie narażona na degradację zawodową, ze szkodą dla ich osobistego dobrostanu i wyników ekonomicznych gospodarki przyjmującej. Naukowcy planują zrekrutować do badania około 200 wysoko wykwalifikowanych ukraińskich uchodźców, którzy opuścili swój kraj w reakcji na rosyjską agresję na Ukrainę. Osoby te będą monitorowane przez okres jednego roku (i w miarę możliwości dłużej). Uczestnikom zostaną zaproponowane rozłożone w czasie szkolenia (m.in. z języka polskiego i umiejętności informatycznych). Skonstruowany w ten sposób eksperyment pozwoli na wnioskowanie przyczynowe o efektach szkoleń za pomocą metody różnicy w różnicach.
Wspieraj z nami naukowców z Ukrainy
Fundacja na rzecz Nauki Polskiej na stronie https://pomocukrainie.fnp.org.pl/ prowadzi specjalną zbiórkę na rzecz naukowców z Ukrainy, do której każdy może się w dowolnej chwili przyłączyć. Środki pozyskane z darowizn zostaną przeznaczone wyłącznie na zaangażowanie osób z Ukrainy, które będą realizować projekty w programie DLA UKRAINY.
Program ten daje również instytucjom i firmom możliwość tworzenia partnerstw z Fundacją na rzecz Nauki Polskiej ukierunkowanych na poprawę sytuacji ukraińskich badaczy czy umożliwienie im realizacji projektów naukowych.
Badacze i badaczki z Ukrainy, by móc kontynuować pracę naukową, wciąż potrzebują naszego wsparcia – zachęcamy do przyłączenia się do naszej zbiórki.
Kontakt prasowy:
Dominika Wojtysiak, Fundacja na rzecz Nauki Polskiej: 698 931 944, wojtysiak@fnp.org.pl
Materiały dla mediów:
