Studia Polskie na Uniwersytecie Cambridge
W październiku 2014 roku zainaugurowano Studia Polskie (Polish Studies) na Uniwersytecie Cambridge w Wielkiej Brytanii. Jest to już druga inicjatywa Fundacji na rzecz Nauki Polskiej związana z tworzeniem katedr studiów polskich w prestiżowych ośrodkach akademickich za granicą ? pierwsza tego typu katedra powstała we wrześniu 2014 roku na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku.
Studia Polskie w Cambridge funkcjonują w ramach Wydziału Języków Nowożytnych i Średniowiecznych. Oferują możliwość studiowania języka, literatury, sztuki i kultury Polski z uwzględnieniem zagadnień społecznych, kulturalnych i politycznych. Plany związane ze studiami wykraczają poza sale wykładowe ? przewidują cykliczne spotkania zarówno dla przedstawicieli społeczności akademickiej, jak i publiczności z zewnątrz, ponieważ celem studiów jest także podnoszenie wiedzy ogólnej na temat Polski. W ramach studiów odbywają się również spotkania autorskie, konferencje, pokazy filmów i inne wydarzenia.
Studia Polskie zostały uruchomione dzięki czterem sponsorom: Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, Fundacji Grabowskiego, Uniwersytetowi Cambridge i Fundacji Zdanowicza. Ośrodek otrzymał od FNP wsparcie finansowe w wysokości 110 tys. funtów i ma zapewnione funkcjonowanie w latach 2014?2018.
Zainteresowanie studiami wzrasta. ? Jest to obecnie najpopularniejszy kurs tego typu na naszym uniwersytecie ? mówi sir Leszek Borysiewicz, rektor Uniwersytetu Cambridge. ? Informacja o naszych wydarzeniach poświęconych Polsce dociera do tysięcy osób za pośrednictwem prasy i Internetu. Studia Polskie mają dla nas istotne znaczenie ? nie możemy zrozumieć historii Europy, jeśli nie zrozumiemy roli Polski w dzisiejszym świecie.
Na Uniwersytecie Cambridge odbyło się już wiele wydarzeń związanych z Polską, które zgromadziły setki uczestników ? m.in. spotkanie autorskie z Adamem Zagajewskim, wykład prof. Normana Daviesa o armii gen. Andersa, spotkanie poświęcone twórczości Brunona Schulza, pokazy polskich filmów czy międzynarodowa konferencja o stosunkach polsko-ukraińskich.
DR STANLEY BILL ? SZEF OŚRODKA STUDIÓW POLSKICH NA UNIWERSYTECIE CAMBRIDGE
W wyniku międzynarodowego konkursu szefem ośrodka został dr Stanley Bill. Dr Billl urodził się w Wielkiej Brytanii i wychował w Australii. Jest komparatystą. Uzyskał tytuł Bachelor of Arts na University of Western Australia i tytuł magistra europeistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Przez kilka lat mieszkał w Bielsku-Białej, gdzie uczył języka angielskiego. Pracę doktorską poświęconą twórczości Czesława Miłosza obronił na Northwestern University (USA).
? To zdecydowanie najliczniejszy kurs tego rodzaju. Większość moich studentów do tej pory nie miała nic wspólnego z językami słowiańskimi. Język polski nie jest jednak dla nich egzotycznym językiem ze wschodniej rubieży Unii Europejskiej. Poznanie języka i przez to zrozumienie Polski traktują jako inwestycję w przyszłość ? mówi dr Stanley Bill.
PRZYSZŁOŚĆ
Celem projektu FNP jest, by nie były to tylko studia polonistyczne, lecz ? w szerokim rozumieniu ? polonoznawcze, i żeby studenci mogli spotkać w Cambridge także ekspertów od spraw polskich pracujących na innych uniwersytetach brytyjskich. Deklaracje współpracy złożyły już Aberdeen University oraz University College London. Absolwenci Studiów Polskich będą znali język polski, będą mieli szeroką wiedzę o polskiej kulturze i historii ? także epok dawnych. Takich osób bardzo nam teraz brakuje ? mówi prof. Włodzimierz Bolecki, wiceprezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.
Aby po 2018 roku Studia Polskie nie zniknęły z listy kierunków oferowanych przez Uniwersytet Cambridge, Fundacja na rzecz Nauki Polskiej zainicjowała proces zbierania środków na kapitał żelazny, z którego finansowana będzie ich dalsza działalność ? ponieważ tylko wieloletnia perspektywa istnienia studiów zapewni im stały dopływ studentów, doktorantów czy rozwój prac badawczych. Istotą finansowania ze środków pochodzących z kapitału żelaznego jest jego długookresowe inwestowanie w rynki kapitałowe. Zyski od inwestycji zapewnią utrzymanie Polish Studies w strukturze i ofercie programowej uniwersytetu, ich niezależność od różnych koniunktur i stabilne funkcjonowanie.
W celu zainteresowania swoim projektem w lutym 2016 r. Fundacja zorganizowała w Belwederze konferencję pt. ?Studia o Polsce za granicą: University of Cambridge? z udziałem polskich przedsiębiorców i przedstawicieli polskich władz ? m.in. Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Ministerstwa Skarbu Państwa, a także rektora Uniwersytetu Cambridge profesora, Sir Leszka Borysiewicza. Gośćmi i mówcami podczas konferencji byli ponadto: wybrany w międzynarodowym konkursie szef ośrodka dr Stanley Bill oraz pracownicy Departamentu Slawistycznego na Cambridge, w ramach którego funkcjonują Studia Polskie, m.in. prof. Rory Finnin, a także dziekan Wydziału prof. Simon Franklin. Podczas konferencji Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, wicepremier dr Jarosław Gowin zadeklarował poparcie MNiSW dla projektu FNP oraz pomoc w zebraniu środków na Polish Studies endowment.
Po wielu miesiącach rozmów prowadzonych przez Fundację udało się uzyskać środki budżetowe na ten cel, które w końcu grudnia 2016 r. znalazły się w dyspozycji MNiSW. W ostatniej fazie rozmów do projektu został włączony Uniwersytet Warszawski, który podjął się roli koordynatora całego przedsięwzięcia. Jako partnera dla ośrodka Studiów Polskich w Cambridge JM Rektor UW wskazał Wydział Artes Liberales. W pierwszej połowie 2017 roku UW, FNP oraz brytyjska uczelnia podpiszą trójstronne porozumienie dotyczące rozwoju Studiów Polskich i współpracy naukowej.
*Na zdjęciu budynek Uniwersytetu Cambridge, fot. archiwum FNP.
We wrześniu 2014 roku, dzięki wieloletniemu zaangażowaniu FNP, uruchomiono zajęcia w ramach Studiów Polskich (Polish Chair) Uniwersytetu Columbia w Nowym Jorku w USA.
Idea tworzenia interdyscyplinarnych Studiów Polskich pojawiła się, kiedy polskie tematy na Zachodzie traciły na atrakcyjności, a uniwersytety, na których nauczano języka i literatury polskiej, zaczęły zmniejszać budżety i zatrudnienie. Aby rozwiązać ten problem, w 2003 roku Fundacja Kościuszkowska zaproponowała FNP, by ta wsparła finansowo utworzenie Katedry Polskiej na Uniwersytecie Columbia. FNP zaangażowała się w projekt i w 2005 roku podpisała umowę z uniwersytetem, zobowiązując się do wspierania budowy kapitału żelaznego kwotą 250 tys. dol. Ustanowienie Katedry było możliwe dzięki zebraniu funduszu żelaznego w wysokości ponad 3 mln dol. Obecna wartość kapitału żelaznego Katedry Polskiej wynosi ok. 6 mln dol.
ZAŁOŻENIA
Studia Polskie na Uniwersytecie Columbia działają zgodnie z przyjętymi przez FNP założeniami, tzn.: tego typu studia powinny być uruchamiane na najlepszych uczelniach zagranicznych, mają mieć charakter interdyscyplinarny i oferować zajęcia polonoznawcze z zakresu kultury, nauk społecznych, biznesu i historii w kontekście regionalnym (tzw. area studies). Zajęcia powinny odbywać się w języku kraju, w którym są prowadzone, stanowić integralny i stabilny element struktury uniwersyteckiej i być samodzielnymi jednostkami badawczymi. Nie są to studia filologiczne typu literature&language.Studia funkcjonują w ramach Wydziału Spraw Publicznych i Międzynarodowych. Ich program jest adresowany do studentów z całego świata.
DR MAŁGORZATA MAZUREK ? PROFESOR STUDIÓW POLSKICH NA COLUMBII
Międzynarodowy konkurs na stanowisko profesora Studiów Polskich na Columbii wygrała dr Małgorzata Mazurek. Dr Mazurek jest absolwentką historii i socjologii na Uniwersytecie Warszawskim i stypendystką m.in. Marie Curie Fellowship oraz FNP. Wykładała m.in. na Uniwersytecie Humboldta i na Uniwersytecie Warszawskim. Jej zainteresowania naukowe obejmują historię społeczną Polski i Europy Środkowo-Wschodniej XIX i XX wieku, historię nauk społecznych, antropologię historyczną, a także relacje polsko-żydowskie. ? Katedra na Columbii to dobre miejsce do postawienia pytania: czym jest Polska dzisiaj? Jak widzą nasz kraj czy jego komplikacje historyczne studenci z różnych stron świata? ? mówi dr Mazurek.
*Na zdjęciu dr Małgorzata Mazurek, fot. Eileen Barroso
