Prof. Laurent Cohen z Instytutu Badań nad Mózgiem i Rdzeniem Kręgowym (Institut du Cerveau et de la Moelle epini?re,  ICM) oraz dr hab. Marcin Szwed, prof. UJ, z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego otrzymali Polsko-Francuską Nagrodę Naukową im. Marii Skłodowskiej i Pierre?a Curie za wspólne badania polegające na analizie mózgowych mechanizmów czytania: ich podstaw neuronalnych, genezy oraz międzykulturowej i międzymodalnej natury.

Opis wspólnych badań

Współpraca prof. Laurenta Cohena oraz prof. Marcina Szweda rozpoczęła się w 2007 roku i zaowocowała eksperymentami w dziedzinie neurobiologii, opisanymi przez nich w siedmiu artykułach.

Badacze postanowili razem sprawdzić, w jaki sposób mechanizmy wzrokowe warunkują neuronowe mechanizmy umiejętności czytania. W ramach wspólnej pracy wykazali, że grupy neuronów w korze wzrokowej rzeczywiście wydają się specjalizować w czytaniu tekstu i że jest to zjawisko niezależne od kultury i systemu pisma. Było to przełomowe odkrycie, które miało silny wpływ na tę dziedzinę nauki.

Ponadto badacze prowadzili również eksperymenty dotyczące genezy obszaru czytania w mózgu, opierając się na metodach behawioralnych w połączeniu z funkcjonalnym obrazowaniem metodą rezonansu magnetycznego. Ich badania miały na celu sprawdzenie, dlaczego ? mimo braku w naszym mózgu osobnego układu odpowiedzialnego za umiejętność czytania ? podczas tej czynności w sposób powtarzalny uaktywnia się w naszym mózgu zawsze ten sam ośrodek, niezależnie od tego, czy używa się alfabetu łacińskiego, czy też np. chińskiego.

Po pierwszej serii artykułów profesorowie Szwed i Cohen, wraz z pracującym z nimi prof. Dehaene?em wykazali, że u osób niewidomych czytanie za pomocą alfabetu Braille’a pobudza te same obszary wzrokowe, co zwykłe czytanie u osób widzących. Był to przełom, gdyż okazało się, że specjalizacja korowa mózgu wynika ze specyfiki zadania, słowem – część wzrokowa kory mózgowej nauczyła się czytać brajlem, mimo że, przynajmniej w założeniu, powinna to była wziąć na siebie jej część dotykowa. Eksperyment pokazał, że mózg jest bardziej plastyczny, niż naukowcy wcześniej zakładali, a obszary kory mózgowej, odpowiedzialne za wzrok czy słuch, potrafią się przestawić na odbiór informacji z innych zmysłów.  Otworzyło to drogę do dalszych badań, które pokazały że ludzki mózg jest trwale podzielony na osobne rejony odpowiadające m.in. za widzenie, słyszenie, czytanie, a podział ten jest stały i niezmienny, i że plastyczność dorosłego mózgu jest znacznie większa niż dotychczas sądzono

Współpraca obu naukowców zaowocowała nowatorskim programem badawczym zgłębiającym genezę umiejętności czytania, a w bardziej ogólnym ujęciu: neuronalne podstawy ludzkiego aparatu poznawczego. Program ten był realizowany przez nich w następnych latach, stając się podstawą dla polsko-francuskiej wymiany naukowej na szczeblu doktorskim, pisania wspólnych prac doktorskich, organizacji konferencji i innych form współpracy.

O laureatach

Prof. Laurent Cohen (ur. 1960 w Paryżu) jest profesorem neurologii na Uniwersytecie Paryskim i w szpitalu Pitié Salp?tri?re, będącym częścią Instytutu Badań nad Mózgiem i Rdzeniem Kręgowym. W Instytucie prof. Cohen kieruje także grupą badawczą. Oprócz stopnia doktora nauk medycznych posiada również doktorat z kognitywistyki.

Jego badania poświęcone są mechanizmom wyższych funkcji poznawczych ludzkiego mózgu, zwłaszcza związanych z językiem i czytaniem. Profesor Cohen prowadzi m.in. badania pacjentów z uszkodzeniami mózgu, łącząc koncepcje i metody wywodzące się z psychologii eksperymentalnej i neuropsychologii z najnowszymi morfologicznymi i funkcjonalnymi technikami neuroobrazowania. Jest autorem ponad 120 publikacji, które były cytowane ponad 38 tys. razy.

Poza pracą naukową, prof. Cohen aktywnie angażuje się również w działania popularyzatorskie, upowszechniając wiedzę na temat neuronauki poznawczej w społeczeństwie.

Dr hab. Marcin Szwed, prof. UJ (ur. 1976 r.) studiował biologię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Stopień doktora otrzymał w 2006 r. na Wydziale Neurobiologii Instytutu Weizmanna w Izraelu. Swoją pracę naukową kontynuował podczas stażu we Francji, współpracując z prof. Stanislasem Dehaene?em (Inserm Cognitive Neuroimaging Unit, Saclay) i Laurentem Cohenem (Brain and Spine Institute, ICM, Salpétri?re Hospital, Paryż, Francja). W 2011 r. powrócił do Polski i utworzył zespół badawczy w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, prowadzący badania mechanizmów percepcji. Habilitację uzyskał w 2012 r. Laureat programów HOMING PLUS i TEAM-NET Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. W 2016 r. otrzymał Nagrodę NCN. Autor 27 publikacji, które uzyskały ponad 1300 cytowań.

 

Cofnij