Prof. Jakub Zakrzewski z Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz dr hab. Dominique Delande z Narodowego Centrum Badań Naukowych we Francji (Centre National de la Recherche Scientifique, CNRS) otrzymali Polsko-Francuską Nagrodę Naukową im. Marii Skłodowskiej i Pierre?a Curie za osiągnięcia związane z badaniem zjawisk wywołanych nieporządkiem w zimnych układach atomowych o rozmiarach odpowiednich dla eksperymentów i przyszłych technologii kwantowych.

Opis wspólnych badań

Jakub Zakrzewski i Dominique Delande nawiązali kontakty naukowe w 1991 r. Przez dwadzieścia osiem lat udało im się zbudować wzorcowy system długoterminowej współpracy między polskimi i francuskimi grupami badawczymi, przyczyniając się do powstania bardzo prężnej polsko-francuskiej szkoły w sferze teorii fizyki kwantowej układów chaotycznych i/lub nieuporządkowanych.

Badania tandemu Zakrzewski-Delande dotyczą fizyki układów kwantowo-mechanicznych, w których ważną rolę odgrywają efekty interferencyjne, szczególnie w warunkach chaosu i/lub nieuporządkowania. Zrozumienie podstawowych procesów mikroskopowych zachodzących w układach kwantowych ma ogromne znaczenie dla szybkiego rozwoju technologii kwantowych. Badania te mają charakter teoretyczny i obliczeniowy, skupiają się na realistycznych układach kwantowych w powiązaniu z grupami eksperymentalnymi.

W ciągu ostatnich 10 lat współpraca obu badaczy znacznie się nasiliła, koncentrując się na badaniach układów opartych na zimnych atomach w sieciach optycznych. Ten niecodzienny nośnik okazał się siłą napędową fizyki kwantowej. Ze względu na niespotykaną kontrolę nad parametrami układu umożliwia eksperymentalne budowanie i analizowanie modeli znanych z fizyki materii skondensowanej. Przyczyniło się to do rozwoju badań teoretycznych i symulacji komputerowych takich układów. Współpraca na linii Paryż-Kraków koncentrowała się głównie na efektach wywołanych nieporządkiem w tym nośniku. Podczas gdy różni autorzy ograniczali się do małych układów, wielkim osiągnięciem zespołu parysko-krakowskiego było rozszerzenie badań na realistyczne układy o rozmiarach umożliwiających przeprowadzanie eksperymentów. Stało się to możliwe dzięki opracowaniu bardzo efektywnego kodu równoległego dla opisu dynamiki czasowej w quasi-jednowymiarowych układach wielociałowych.

Owocem prowadzonych badań jest 36 wspólnych publikacji, z czego 7 ukazało się w prestiżowym czasopiśmie naukowym ?Physical Review Letters?.

 

O laureatach

Prof. dr hab. Jakub Maciej Zakrzewski (ur. 1957 r. w Krakowie) – fizyk, kierownik Zakładu Optyki Atomowej w Instytucie Fizyki im. Mariana Smoluchowskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Specjalizuje się w optyce kwantowej, chaosie kwantowym, fizyce układów nieuporządkowanych, zimnych atomach w sieciach optycznych.

Ukończył studia fizyczne w 1981 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim. Stopień doktora uzyskał w 1985 r. w Polskiej Akademii Nauk, natomiast habilitację w 1990 r. na UJ. Tytuł profesora nauk fizycznych otrzymał w 1996 r.

W latach 1986?1988 pracował jako post-doc w Uniwersytecie Południowo-Kalifornijskim. Od lat dziewięćdziesiątych rozwijał kontakty naukowe z francuskimi instytucjami naukowymi, a zwłaszcza z Laboratorium Kastler-Brossel, wiodącym światowym  ośrodkiem w zakresie fizyki kwantowej.

Był kierownikiem lub partycypował w wielu grantach naukowych finansowanych przez NCN oraz UE (realizuje m.in.  grant sieci QuantERA, która jest największą na świecie instrumentem finansowania badań naukowych w dziedzinie technologii kwantowych). Laureat licznych nagród i wyróżnień przyznawanych za osiągnięcia naukowe. Jest autorem 169 publikacji naukowych, które były cytowane  ponad 3200 razy.

Dominique Delande (ur.  1958 r. w Rouen) ? fizyk, dyrektor ds. badań w Laboratorium Kastler-Brossel wspólnej jednostce Ecole Normale Superieure (ENS), Uniwersytetu Sorbony i Narodowego Centrum Badań Naukowych (CNRS). Jego zainteresowania naukowe obejmują dynamikę układów złożonych (zwłaszcza układów kwantowych), chaos kwantowy, a także fizykę mezoskopową.

Studia z zakresu fizyki ukończył w 1981 r. w ENS w Paryżu z tezą 3 stopnia (równoważną doktoratowi) i został zatrudniony w Laboratorium Spektroskopii Herzowskiej, którego inicjatorami byli noblista Alfred Kastler i  Jean Brossel. Jest to wspólna jednostka badawcza ENS, Uniwersytetu Sorbony, CNRS i College de France. Habilitację uzyskał w 1988 roku. Ma na swoim koncie wiele osiągnięć naukowych i nagród. Jest zdobywcą licznych grantów przyznawanych m.in. przez Francuskie Centrum Nauki (Agence Nationale de la Recherche, ANR). Od lat dziewięćdziesiątych rozwija współpracę z polskimi ośrodkami naukowymi. Jest autorem ponad 197 publikacji, które były cytowane ponad 5200 razy.

 

Cofnij