Prof. Mariusz Jaskólski studiował chemię na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Stopień doktora (1979) i habilitację (1985) w dziedzinie chemii uzyskał na tym samym Uniwersytecie. Profesorem został w 1997 r. Jest członkiem korespondentem PAN oraz dwóch organizacji zagranicznych: Europejskiej Organizacji Biologii Molekularnej (European Molecular Biology Organization, EMBO) oraz Regia Societas Scientiarum Upsaliensis (Szwecja). W 1994 r. założył pierwsze w Polsce laboratorium krystalografii białek, Centrum Badań Biokrystalograficznych w Instytucie Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu, którym kieruje do dziś. Laureat licznych wyróżnień i nagród, m.in. Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, którą otrzymał w 2002 r. Opublikował ponad 330 prac (artykułów i książek), głównie z chemii strukturalnej oraz biologii strukturalnej.

Dr Alexander Wlodawer studiował fizykę na Uniwersytecie Warszawskim. Stopień doktora w dziedzinie biologii molekularnej uzyskał w 1974 r. na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles. Od 1987 r. związany z Narodowym Instytutem Raka (NCI), gdzie pełni funkcję dyrektora Laboratorium Krystalografii Makromolekuł. Jest członkiem zagranicznym PAN oraz kilku stowarzyszeń naukowych: Amerykańskiego Towarzystwa Krystalograficznego (American Crystallographic Association), Amerykańskiego Towarzystwa Biochemii i Biologii Molekularnej (American Society for Biochemistry and Molecular Biology) oraz Międzynarodowego Towarzystwa Proteolizy (International Proteolysis Society). Jest laureatem medalu Heyrovskiego Czeskiej Akademii Nauk i doktorem honoris causa Politechniki Łódzkiej. Ma na swoim koncie ponad 350 publikacji (artykuły i książki).

Informacja o wspólnych badaniach

Prof. Mariusz Jaskólski i dr Alexander Wlodawer otrzymali Polsko -Amerykańską Nagrodę Naukową za badania strukturalne białek o znaczeniu medycznym, które przyczyniły się do opracowania nowych terapii leczenia chorób człowieka, takich jak AIDS czy białaczka u dzieci.

Nagrodzeni badacze rozpoczęli współpracę w dziedzinie biologii strukturalnej 27 lat temu. Gdy we wczesnych latach 80. nastąpił wybuch epidemii AIDS, wyścig do znalezienia leków na tę chorobę natrafił na przeszkodę w postaci całkowitego braku informacji o budowie białek retrowirusowych, czyli m.in. tych, które koduje w swoim bagażu genetycznym wirus HIV. Dlatego opis struktury proteazy retrowirusowej, opublikowany przez Wlodawera, Jaskólskiego i współpracowników w czasopiśmie ?Nature? w 1989 r., był przełomem. Po tym artykule zostały opublikowane dwa kolejne w czasopiśmie ?Science? – jeden dotyczył badania połączonego z modelowaniem, w którym przewidziano właściwą strukturę proteazy HIV-1 i sposobu jej interakcji z substratem, a w drugim przedstawiono rozstrzygnięcie gorącej debaty na temat struktury tego enzymu, której źródłem był częściowo niepoprawny model zaproponowany przez konkurencyjną grupę badaczy. Nasze odkrycie przyczyniło się do powstania leku dla chorych na AIDS w ekspresowym tempie 7 lat. To jak dotąd jedyny przykład, kiedy proces ten odbył się tak szybko ? mówi prof. Wlodawer.

Od tamtego czasu obaj naukowcy kontynuują swoją współpracę w dziedzinie biologii strukturalnej układów mających znaczenie w medycynie: m.in. określili struktury proteaz pochodzących z innych retrowirusów (w tym wirusa HTLV powodującego białaczkę), integraz retrowirusowych (domena katalityczna w czynnej formie) oraz bakteryjnych asparaginaz, istotnych w leczeniu białaczki limfoblastycznej u dzieci.

Wspólnie napisali 37 prac, które były dotąd cytowane ok. 2450 razy, co świadczy o znaczeniu ich wspólnych badań dla dziedziny nauki, jaką uprawiają. Jednocześnie badacze przyczynili się do rozwoju metod krystalografii i są powszechnie uważani za autorytety w zakresie metodologii oraz edukacji krystalograficznej.

Cofnij