Prof. Grzegorz Pietrzyński otrzymał ERC Advanced Grant wart prawie 2,4 mln euro na realizację projektu „A sub-percent distance scale from binaries and Cepheids”. Jest to kolejny etap prac badawczych zmierzających do wyznaczenia słynnego parametru Hubble’a, który określa tempo rozszerzania się Wszechświata. Prof. Pietrzyński choć związany z Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Warszawskiego projekt finansowany przez ERC będzie realizował w Polskiej Akademii Nauk, gdzie od kwietnia rozpocznie pracę. Laureat grantu ERC jest również laureatem programów TEAM POIG, FOCUS oraz MENTORING Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.
Odkrycie przyspieszonej ekspansji wszechświata (nagrodzone w 2011 roku Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki) skierowało uwagę uczonych w stronę tzw. ciemnej energii, która stanowi około 75% całej energii-masy wszechświata. Jest to nowy dla nauki, nieznany rodzaj materii, jedno z najważniejszych wyzwań, jakie stoją dziś przed kosmologią i fizyką. Aby móc zbadać naturę ciemnej materii oraz poznać ewolucję naszego Wszechświata konieczna jest precyzyjna wartość parametru Hubble’a.
Aby wyznaczyć parametr Hubble’a, należy wykonać pomiary odległości do bardzo odległych obiektów. Astronomowie używają w tym celu różnych metod. Najdokładniejsze z nich pozwalają mierzyć odległości do pobliskich obiektów, by na ich podstawie kalibrować wtórne wskaźniki odległości, a następnie skalibrować dalekosiężne metody do pomiaru odległości do najdalszych zakątków Wszechświata. W efekcie powstaje tzw. kosmiczna drabina odległości. Okazuje się, że najtrudniejszym krokiem w tych żmudnych i trudnych badaniach jest precyzyjna kalibracja pierwszego szczebla tej drabiny – odległości do pobliskich galaktyk.
Wcześniejsze badania prof. Pietrzyńskiego pozwoliły na określenie odległości do jednego z bliższych nam obiektów – Wielkiego Obłoku Magellana z dokładnością do 2,2%, co stanowi obecnie najsolidniejsze fundamenty do wyznaczenia parametru Hubble’a z dokładnością do około 3%.
W trakcie realizacji projektu finansowanego przez ERC zespół prof. Grzegorza Pietrzyńskiego będzie wykonywał niezmiernie precyzyjne (z dokładnością rzędu 1%) pomiary odległości do pobliskich galaktyk za pomocą dwóch metod: Cefeid i gwiazd zaćmieniowych. Pomiary te pozwolą na pomiar parametru Hubble’a z bezprecedensową dokładnością 1%.
Instytucjami partnerskimi w tym przedsięwzięciu są Centre National de la Recherche Scientifique we Francji oraz Universidad de Concepcion w Chile.
Granty ERC Advanced Grants przeznaczone są dla wybitnych badaczy, którzy zdobyli już ugruntowaną pozycję jako niezależni naukowcy prowadzący własne badania. Nagradzane projekty, pomimo iż obarczone wysokim stopniem ryzyka, otwierają nowe perspektywy w różnorodnych dziedzinach nauki.
Źródło: http://www.uw.edu.pl/grant-erc-dla-astronoma/
Autorką zdjęć jest Magdalena Wiśniewska-Krasińska.