Książka Kacpra Kutrzeby „Kalekująca” nowoczesność a literatura. Dialektyczne przygody u zarania polskiej modernizacji to nowa pozycja, która ukazała się w serii wydawniczej Monografie FNP.
Celem studium jest wykorzystanie analizy literatury powstającej w czasach wielkich przemian pierwszej połowy XIX wieku do tego, by inaczej spojrzeć na początki polskiej nowoczesności i zdać relację z jej specyfiki wynikającej z półperyferyjnej modernizacji stojącej u jej genezy.
Podporządkowana pozycja w ramach systemu-świata skutkuje tym, że modernizacja półperyferiów już od swojego punktu wyjścia wpada w inną trajektorię rozwoju niż ta znana z krajów centrum. Jako że modernizacja jest warunkiem możliwości oraz motorem nowoczesności jako szerokiej formacji kulturowo-społecznej, to nie inaczej sytuacja wygląda w sferze dyskursywnych zmagań z artykulacją nowej epoki. W literaturze polskiej pierwszej połowy XIX wieku odnajdujemy żywiołową dialektykę radykalnych idei nowoczesnego przełomu i idei będących anachronicznym trwaniem przedkrytycznej formacji myślowej.
„Kalekująca” nowoczesność to właśnie nowoczesność, która mimo swoich obiektywnych ograniczeń – takich jak brak odpowiedniej bazy społecznej, ugruntowanych pojęć albo rozwiniętej samowiedzy – odważnie podejmuje próby zmierzenia się z wyzwaniami swojej epoki, mimo że z konieczności nierzadko w tych próbach błądzi i sięga po protezy ideologiczne bądź anachroniczne dyskursy. Zaproponowana w książce interpretacja twórczości polskich romantyków ukazuje ich jako świadków turbulentnych narodzin polskiej nowoczesności, a ich dzieła jako swoiste pole doświadczalne, gdzie są testowane różne sposoby myślowego odniesienia do specyficznej nowoczesności przypadającej w udziale półperyferiom. Początek nowoczesności w Polsce to traumatyczne narodziny z wszystkimi ich problemami, a nie spóźnione powtórzenie drogi znanej z centrum dziejów.
***
Dr Kacper Kutrzeba jest literaturoznawcą i antropologiem literatury, obecnie na Wydziale Polonistyki UJ prowadzi zajęcia poświęcone etnologii literatury oraz filozofii kultury. Zajmuje się teoriami nowoczesności, problematyką peryferyjnej modernizacji, literaturą romantyzmu oraz filozofią niemiecką. W badaniach naukowych łączy perspektywę literaturoznawczą i filozoficzną, sięgając także do teorii społecznych.
***
Dowiedz się więcej o:
Monografie FNP to prestiżowa seria oryginalnych i odkrywczych prac z zakresu nauk humanistycznych i społecznych wyłanianych w konkursie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej od 1994 roku.
Informacji o programie Monografie i nowych konkursach udziela koordynatorka programu dr Karolina Marcinkowska, karolina.marcinkowska@fnp.org.pl, tel. (22) 311 84 31.