Prof. Pierre Kervella z Obserwatorium Paryskiego i prof. Grzegorz Pietrzyński z Centrum Astronomicznego im. M. Kopernika PAN w Warszawie otrzymali Polsko-Francuską Nagrodę Naukową im. Marii Skłodowskiej-Curie i Pierre’a Curie przyznawaną przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej oraz Francuską Akademię Nauk za wybitne osiągnięcia naukowe będące efektem polsko-francuskiej współpracy badawczej.
Światowej sławy astronomowie zostali nagrodzeni za połączenie uzupełniających się doświadczeń z zakresu interferometrii gwiazdowej i obserwacji gwiazd podwójnych w celu precyzyjnego wyznaczenia odległości do Wielkiego Obłoku Magellana, a tym samym stworzenia punktu odniesienia dla pomiaru odległości pomiędzy galaktykami, pozwalającego lepiej mierzyć rozszerzanie się wszechświata.
„Nauki na światowym poziomie nie da się uprawiać w izolacji. Dlatego jako Fundacja na rzecz Nauki Polskiej inicjujemy przedsięwzięcia, które mają na celu stymulowanie i podkreślanie wagi międzynarodowej współpracy naukowej. Polsko-Francuska Nagroda Naukowa, która nosi imię tak wspaniałych uczonych jak Maria Skłodowska-Curie i Pierre Curie, wpisuje się w długą tradycję współpracy pomiędzy Polską a Francją i mam nadzieję, że będzie służyć jej dalszemu rozwijaniu i pogłębianiu” – mówi prof. Maciej Żylicz, prezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.
Polsko-Francuska Nagroda Naukowa jest przyznawana w drodze konkursu co dwa lata. W edycji 2022 do konkursu zgłoszono 52 nominacje. Wyboru laureatów dokonało Jury złożone z wybitnych uczonych z Francji i Polski, powołane przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej i Francuską Akademię Nauk. Wysokość nagrody wynosi 15 tys. euro dla każdego z laureatów. Nagroda jest finansowana wspólnie przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej i Fundację im. Zygmunta Zaleskiego.
Nagroda została ustanowiona w 2019 r. przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej, francuskie Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego, Nauki i Innowacji (MESRI) oraz Francuską Akademię Nauk z okazji Polsko-Francuskiego Roku Nauki. W pierwszym konkursie nagrodę zdobyli: prof. Marcin Szwed z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz prof. Laurent Cohen z Instytutu Badań nad Mózgiem i Rdzeniem Kręgowym (Institut du Cerveau et de la Moelle épinière, ICM), a także prof. Jakub Zakrzewski z Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego i dr hab. Dominique Delande z Narodowego Centrum Badań Naukowych we Francji (CNRS).
Informacje o wspólnych badaniach
Naukowa współpraca prof. Grzegorza Pietrzyńskiego i prof. Pierre’a Kervelli rozwija się w ramach projektu Araucaria i trwa już ponad 13 lat. Laureaci wspólnie zajmują się jednym z największych problemów w kosmologii, jakim jest wyznaczanie odległości bezwzględnych we wszechświecie. To fascynujące i niezwykle ambitne przedsięwzięcie, które pozwala określić nie tylko skalę, ale też fizyczną naturę różnych obiektów. Znajomość odległości w kosmosie umożliwia również opisanie tempa rozszerzania się wszechświata i może prowadzić do ujawnienia natury, jak dotąd enigmatycznej, ciemnej energii. Badania prowadzone przez zespoły kierowane przez laureatów umożliwiły precyzyjne wyznaczenie odległości do Wielkiego Obłoku Magellana z dokładnością do 1% (odległość 49,6 kiloparseka). Metody, które zastosowali, obejmują interferometrię gwiazdową wykonywaną przez zespół francuski, a przez zespół polski – obserwacje zaćmieniowe gwiazd podwójnych, które orbitują wokół swoich środków masy. Metodologia zaproponowana przez laureatów pozwala na wykalibrowanie innych technik pozwalających na mierzenie dystansów, nawet tych do bardzo odległych zakątków wszechświata. Osiągnięcie tego celu było możliwe dzięki wymianie wiedzy i synergistycznemu scaleniu różnych podejść badawczych wykorzystywanych przez współpracujące ze sobą zespoły naukowe.
O laureatach
Prof. Grzegorz Pietrzyński (ur. w 1971 w Nowym Dworze Mazowieckim) jest profesorem astronomii w Centrum Astronomicznym im. M. Kopernika PAN w Warszawie, założycielem i kierownikiem międzynarodowego projektu Araucaria, którego celem jest kalibracja kosmicznej skali odległości, oraz inicjatorem i dyrektorem Polskiego Astrofizycznego Obserwatorium w Chile.
Prof. Grzegorz Pietrzyński_fot. Magdalena Wiśniewska-Krasińska_Archiwum FNP
Ukończył studia na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, tam też uzyskał stopień doktora, a następnie doktora habilitowanego. Współpracował z Princeton University, Europejskim Obserwatorium Południowym, przez 20 lat pracował w Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Warszawskiego. Prowadził wykłady w placówkach badawczych m.in. w Japonii, Niemczech, Francji, Belgii, we Włoszech i w Chinach. W 2014 roku otrzymał tytuł profesora nauk fizycznych.
W jego dorobku naukowym znajduje się ponad 400 publikacji, które ukazywały się w najbardziej prestiżowych czasopismach m.in.: Nature, Science, Astrophysical Journal i Astronomical Journal i które były cytowane ponad 23 tysiące razy.
Jest laureatem wielu prestiżowych, polskich i zagranicznych, grantów badawczych, w tym dwóch prestiżowych grantów (Advanced i Synergy) Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERC), nagrody czasopisma Nature za wybitny wkład naukowy oraz nagrody Marii Skłodowskiej-Curie PAN w dziedzinie fizyki. Jest także laureatem programów FOCUS i TEAM Fundacji na rzecz Nauki Polskiej oraz zdobywcą Nagrody FNP (2021), uznawanej za najważniejsze wyróżnienie naukowe w Polsce.
Prof. Pierre Kervella (ur. 1973 w Annonay we Francji) jest profesorem astronomii w LESIA, Observatoire de Paris – PSL University.
Prof. Pierre Kervella_fot. Laurence Honnorat
Jego zainteresowania naukowe obejmują m.in. cefeidy i pozagalaktyczną skalę odległości, astrometrię o wysokiej precyzji dla fizyki gwiazd i egzoplanet oraz utratę masy czerwonych nadolbrzymów.
Ukończył podwójne studia magisterskie z astrofizyki i nauk o kosmosie oraz z inżynierii mechanicznej na Uniwersytecie Paryskim. Tam też obronił pracę doktorską i uzyskał tytuł profesora. Jest laureatem licznych nagród i grantów, organizatorem kilku prestiżowych konferencji naukowych oraz autorem prawie 250 publikacji (w tym czterech w Nature i jednej w Science).
Poza pracą naukową, prof. Kervella angażuje się też w działalność edukacyjną i doradczą – w latach 2019-2021 był dyrektorem ds. edukacji w Obserwatorium Paryskim, a w latach 2007-2020 doradcą Komisji Europejskiej.
Dowiedz się więcej o: