Profesor Cezary Cieśliński z Wydziału Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego otrzymał Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej 2021 w obszarze nauk humanistycznych i społecznych za rozwiązanie kluczowych problemów deflacjonistycznej teorii prawdy.

Cezary Cieśliński urodził się w 1965 roku w Warszawie. W 1999 roku uzyskał doktorat z filozofii na Uniwersytecie Warszawskim. Habilitację w 2010 roku przyniosła mu praca pt. ?Deflacyjna koncepcja prawdy. Wybrane zagadnienia logiczne?. W 2021 roku uzyskał tytuł profesora. Zainteresowania naukowe prof. Cezarego Cieślińskiego dotyczą logiki matematyczno-filozoficznej, teorii modeli, teorii prawdy i filozofii języka.

Obecnie jest kierownikiem Zakładu Logiki na Wydziale Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Na uczelni tej jest również członkiem Rady Naukowej Dyscypliny Filozofia. Realizuje dwa granty Narodowego Centrum Nauki: ?Teorie Prawdy i ich siła? oraz ?Epistemiczne i semantyczne zobowiązania fundamentalnych teorii matematycznych? (we współpracy z  prof. Alim Enayatem z Uniwersytetu w Göteborgu).

Był promotorem trzech prac doktorskich. Jest autorem dwóch monografii i kilkudziesięciu artykułów w pismach takich jak: Journal of Philosophical Logic, Mind.

W 2019 roku otrzymał Nagrodę Naukową I Wydziału PAN w dziedzinie filozofii im. Tadeusza Kotarbińskiego oraz  Nagrodę Naukową im. Jana Łukasiewicza Polskiego Towarzystwa Logiki i Filozofii Nauki. Obie za monografię dotyczącą deflacjonistycznej teorii prawdy pt. ?The Epistemic Lightness of Truth?.

***

Prof. Cezary Cieśliński należy do światowej czołówki specjalistów w zakresie badań nad teorią prawdy. Fundacja na rzecz Nauki Polskiej doceniła go za rozwiązanie kluczowych problemów tzw. deflacjonistycznej teorii prawdy, której zwolennicy opowiadają się przeciwko mnogości najróżniejszych definicji prawdy.

Ustaleniem definicji pojęcia prawdy filozofowie zajmowali się od czasów starożytności. Twórcą klasycznej definicji prawdy – według której to zgodność treści sądu z rzeczywistym stanem rzeczy, którego ten sąd dotyczy – był Arystoteles. Do tej pory ujęcie pojęcia prawdy nastręcza wiele trudności, a przez wieki powstało wiele definicji prawdy.

Prof. Cezary Cieśliński w swoich pracach nawiązuje do tradycji Szkoły Lwowsko-Warszawskiej logiki i filozofii, której początki sięgają końca XIX wieku. Do szkoły tej należy też logik, matematyk i filozof Alfred Tarski, który dążył do stworzenia formalnie precyzyjnego pojęcia prawdy. Określił ją jako pewną cechę zdań logicznych. To umożliwiło rozwój badań nad m.in. logiką i filozofią matematyki.

Podążający za jego poglądami zwolennicy deflacjonistycznej teorii prawdy uważają, że najrozmaitsze koncepcje prawdy zarówno dawne, jak i bardziej współczesne (m.in. klasyczne, nieklasyczne, koherencyjne, pragmatyczne, realistyczne, antyrealistyczne, epistemiczne) różnią się jedynie detalami, które są tylko niepotrzebnym uzupełnieniem  pojęcia prawdy. Wobec tego, z tak mnogich teorii, można ? ich zdaniem – ?spuścić powietrze?, odejmując kolejne zbędne elementy. Pozbawione tych nadmiarowych szczegółów teorie będą spełniały kryteria prawdy opisane przez wspomnianego wyżej Alfreda Tarskiego. W języku angielskim można opisać ten proces jako ?deflation?, skąd już prosta droga do polskiego ?deflacjonizmu?.

Profesor Cezary Cieśliński wniósł przełomowy wkład w prace w tej dziedzinie, a jego nagradzana monografia ?The Epistemic Lightness of Truth? z 2017 roku znacząco przyczyniła się do rozwoju deflacjonizmu. W nawiązaniu do tytułu pracy prawdę można określić jako ?lekką?. Zgodnie z myślą przewodnią monografii: prawda jest raczej narzędziem do dokonywania generalizacji, niż istotną cechą np. wypowiedzi. Wyrażana przez kogoś myśl, aby była prawdziwa, nie musi wcale strukturalnie odzwierciedlać stanu rzeczy w świecie.

W pracy tej prof. Cezary Cieśliński pokazuje, że logika pozwala na precyzyjne formułowanie złożonych idei filozoficznych. Jest to istotne zwłaszcza w przypadku złożonych teorii prawdy. Prof. Cieśliński wykorzystuje narzędzia logiki, aby zaprezentować jasne i precyzyjne sformułowanie szeregu rozważanych deflacyjnych koncepcji. Bada te teorie, przedstawia nieoczywiste i istotne wnioski ich dotyczące.

Książka stanowi też przykład połączenia matematyki i filozofii. Zaprezentowane są w niej niektóre z najbardziej wyrafinowanych matematycznie prac prof. Cezarego Cieślińskiego. Dotyczą one strategii rozwiązywania problemów postawionych w książce i za pomocą logiki pokazują poprawność przedstawianych teorii.

 

Zdjęcie: prof. Cezary Cieśliński_fot. Magdalena Wiśniewska-Krasińska_Archiwum FNP

Cofnij