Laureat Nagrody FNP ’92 w dziedzinie nauk ścisłych za odkrycie pierwszego pozasłonecznego układu planetarnego.

Urodził się w 1946 r. w Szczecinku. W roku 1968 rozpoczął pracę w Zakładzie Radioastronomii Instytutu Astronomii UMK jako stażysta techniczny. W roku 1969 ukończył studia astronomiczne na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. W latach 1969-1973 kontynuował pracę w Zakładzie Radioastronomii Instytutu Astronomii UMK w Toruniu, awansując kolejno na stanowiska asystenta i starszego asystenta. W latach 1973-1974 przebywał na stażu naukowym w Max-Planck-Institut fur Radioastronomie w Bonn. W roku 1975 uzyskał stopień doktora nauk ścisłych na postawie pracy: Struktury scyntylacyjne w widmach pulsarów.

W latach 1974-1979 pracował jako asystent, a później adiunkt na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, a w latach 1979-1982 w Centrum Astronomicznym PAN im. M. Kopernika w Toruniu.

W latach 1982-1983 pracował w Max-Planck-Institut fąr Radioastronomie w Bonn jako visiting scientist, a w latach 1983-1993 w Cornell University, National Astronomy and Ionosphere Center, w Arecibo Observatory w Puerto Rico (jako research associate, a następnie jako senior research associate). W roku 1992 pracował w Princeton University na Wydziale Fizyki (Department of Physics) jako nieetatowy profesor. Od 1992 r. pracuje w Uniwersytecie Stanowym Pensylwania (Department of Astronomy and Astrophysics) jako profesor astronomii i astrofizyki. Od kilkunastu lat związany jest z oąrodkami amerykańskimi: Uniwersytetem w Cornell zawiadującym największym w świecie 300-metrowym radioteleskopem w Arecibo w Puerto Rico i z Uniwersytetem w Princeton

Laureat jest wybitnym światowym specjalistą w dziedzinie badania pulsarów, a zwłaszcza tzw. chronometrażu pulsarów. Jeden z odkrytych przez niego pulsarów okazał się układem podwójnym z drugą gwiazdą neutronową i jest obecnie najlepszym znanym próbnikiem teorii grawitacji. Inny, okazało się, posiada co najmniej dwóch towarzyszy o masach porównywalnych z Ziemią. Prof. A. Wolszczan wykazał, mierząc z ogromną dokładnością zmiany w rytmie, w jakim nadchodzą kolejne impulsy promieniowania (pulsary emitują wiązkę promieniowania radiowego, która omiata Ziemię raz w ciągu każdego obrotu gwiazdy, dzięki czemu rejestrujemy serie impulsów radiowych), że wokół pulsara PSR 1257 krążą trzy planety. Jest to faktycznie pierwszy zaobserwowany pozasłoneczny układ planetarny. Stanowi to jedno z największych odkryć ostatnich lat. Wzbudziło ono ogromne zainteresowanie na całym świecie Według prof. Bohdana Paczyńskiego z Princeton University „jest to największe odkrycie dokonane przez polskiego astronoma od czasów Kopernika”. Wyniki obserwacji dokonanej za pomocą ogromnego radioteleskopu znajdującego się w Arecibo w Puerto Rico podały znane pisma naukowe – Nature w styczniu 1992 r. oraz Science w kwietniu 1994 r.

Od dawna astrofizycy starali się zrozumieć, jak powstają układy planetarne. Problem jest trudny, ponieważ planety krążące wokół innych gwiazd jako obiekty małe i ciemne są niewidoczne. Jak dotąd nie udało się ich nikomu zaobserwować. Odkrycie przez prof. A. Wolszczana drugiego poza słonecznym układu planetarnego pozwoli wyjaśnić wiele spraw związanych z powstaniem układu słonecznego. Można mieć nadzieję, że gdy zbadamy większą liczbę odległych pulsarów, odkryjemy dalsze układy planetarne na różnych etapach ich powstawania. Być może obserwacje pulsarów pozwolą nam stwierdzić, jak wyglądał nasz układ w początkach swojego istnienia.

Prof. A. Wolszczan jest członkiem wielu towarzystw naukowych, m.in. American Astronomical Society, American Association for the Advancement of Science, International Union of Radio Science, International Astronomical Union. Prof. A. Wolszczan otrzymał m.in. Nagrodę Młodych Polskiego Towarzystwa Astronomicznego (1976), Nagrodę Fundacji Alfreda Jurzykowskiego (1993), The Best of Whats New, Grand Award of Popular Science Magazine (1994).

Cofnij