Prof. Jan Potempa – Urodził się w 1955 roku w Tarnowie. Biochemik i mikrobiolog. Prowadzi badania nad bakteriami wywołującymi choroby przyzębia. Od 2005 roku kieruje Zakładem Mikrobiologii Wydziału Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii UJ. Od 2009 roku jest również profesorem w Departamencie Zdrowia i Rehabilitacji Jamy Ustnej Szkoły Stomatologii Uniwersytetu w Louisville w USA.

Tytuł magistra otrzymał w 1979 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim. Na tej uczelni obronił również doktorat (1982) i uzyskał habilitację (1993). Od 1998 roku jest profesorem.

Kierował bądź kieruje zespołami realizującymi granty badawcze przyznane przez amerykański Narodowy Instytut Zdrowia (NIH), polskie Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego i Unię Europejską.

Wypromował do tej pory 18 doktorów. Autor 278 publikacji i 11 patentów.

Członek Polskiego Towarzystwa Biochemicznego, International Association of Dental Research, International Proteolysis Society i American Microbiology Society. Współorganizator licznych konferencji naukowych ? był m.in. przewodniczącym Gordon Conference on Proteolytic Enzymes and Their Inhibitors w 2008 roku. Członek rad redakcyjnych czasopism naukowych, m.in.: ?Biological Chemistry?, ?Journal of Innate Immunity?, ?Molecular and Oral Microbiology?, ?The Open Biochemistry Journal? i ?Current Protein and Peptide Science?.

Laureat Nagrody Prezesa Rady Ministrów za wybitne osiągnięcia naukowe (2001) oraz programów MISTRZ (2004) i TEAM (2009) Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.

Profesor Jan Potempa został uhonorowany Nagrodą Fundacji na rzecz Nauki Polskiej za scharakteryzowanie nowej rodziny proteinaz bakteryjnych oraz wykazanie ich roli w rozwoju chorób przyzębia.

Zapalenie tkanek przyzębia (paradontoza) jest jedną z najczęściej występujących chorób zakaźnych. Osoby dotknięte tą chorobą są bardziej narażone na choroby układu krążenia, reumatoidalne zapalenie stawów (gościec przewlekle postępujący), zachłystowe zapalenie płuc czy poród przedwczesny (choroba może wpływać także na niską wagę płodu). Obecnie wiadomo, że za patologiczne zmiany w przyzębiu odpowiedzialna jest stosunkowo niewielka grupa bakterii w bakteryjnej płytce nazębnej poniżej linii dziąseł.

Badania Profesora Potempy dotyczą roli bakterii Porphyromonas gingivalis w powstawaniu i rozwoju paradontozy. Laureat wraz ze współpracownikami wyizolował i scharakteryzował 7 enzymów degradujących białka, produkowanych przez tę bakterię – w tym tzw. gingipainy. Udowodnił też, że to właśnie gingipainy są kluczowym czynnikiem ułatwiającym rozwój zapalenia przyzębia, wykazując, że są one odpowiedzialne między innymi za zaburzenie reakcji obronnej organizmu, który zamiast eliminować bakterie zwraca się przeciwko własnym tkankom. Prowadzi to do chronicznego stanu zapalnego tkanek przyzębia i, w jego rezultacie ? do utraty kości wyrostka zębodołowego i obnażania szyjek zębów.

Odkrycia profesora Potempy zmieniły podstawy myślenia o genezie zapalenia tkanek przyzębia. Wysoko oceniany jest również ich potencjał terapeutyczny ? wyniki jego badań mogą prowadzić do opracowania bardziej skutecznych leków zwalczających paradontozę, a przez to ? do obniżenia ryzyka rozwoju chorób serca i stawów. 

Cofnij