Prof. Krzysztof Palczewski (ur. w 1957 r. w Sycowie, woj. dolnośląskie) ? biochemik. Jest dyrektorem Wydziału Farmakologii na Case Western Reserve University w Cleveland (USA). Uznawany za światowy autorytet w zakresie biochemii wzroku. Do jego najważniejszych dokonań należy skrystalizowanie i opisanie struktury rodopsyny oraz odkrycie mechanizmów powodujących prowadzącą do utraty wzroku degenerację siatkówki oka (w szczególności plamki żółtej). 
 

Karierę naukową rozpoczął we Wrocławiu. Studia chemiczne ukończył na Uniwersytecie Wrocławskim (1980), a stopień doktora uzyskał na Politechnice Wrocławskiej (1986). Jego praca doktorska została nagrodzona przez PAN (1985) oraz Ministerstwo Edukacji (1986). W latach 1986?1989 pracował na University of Florida w Gainesville, a później (1990?1992) na Oregon Health Sciences University w Portland, gdzie stworzył własne laboratorium. Przez 13 lat (1992?2005) prowadził badania na University of Washington w Seattle, łącząc pracę naukową z pełnieniem różnych funkcji kierowniczych na tym uniwersytecie. Od 2005 r. jest dyrektorem Wydziału Farmakologii na Case Western Reserve University w Cleveland, gdzie kieruje również ponad dwudziestoosobowym zespołem badawczym.
 

Prof. Palczewski jest autorem przeszło 360 prac naukowych publikowanych w najbardziej renomowanych czasopismach, takich jak m.in. ?Science?, ?Nature?, ?Molecular Cell?. Ma na swoim koncie 9 patentów oraz wynalezienie dwóch leków, które są na etapie badań klinicznych. 
 

Za swoje osiągnięcia prof. Palczewski został uhonorowany wieloma nagrodami naukowymi (m.in. Humboldt Research Award dla doświadczonych naukowców). W 2011 r. otrzymał także Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej nadawany obywatelom polskim zamieszkałym za granicą, którzy swoją działalnością wnieśli wybitny wkład we współpracę międzynarodową oraz współpracę łączącą Polskę z innym państwami i narodami. 
 

Prof. Krzysztof Palczewski otrzymał Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w 2012 r. w obszarze nauk o życiu i o Ziemi za ustalenie struktury krystalicznej białka rodopsyny i wyjaśnienie molekularnego mechanizmu jej udziału w procesie widzenia. 

Rodopsyna to białko umiejscowione m.in. w komórkach siatkówki oka. Należy ona do niezwykle ważnej, z punktu widzenia funkcjonowania organizmu, rodziny białek, które uczestniczą w procesie komunikacji komórki ze światem zewnętrznym. Białka te są receptorami, które potrafią odebrać sygnał z otoczenia i przekazać go w komórce do tzw. białek G. Te natomiast uruchomiają dalszy mechanizm, w wyniku którego komórki naszego organizmu są w stanie przyjąć sygnał zewnętrzny i odpowiedzieć na niego. 

 

Zrozumienie sposobu, w jaki działają umieszczone w błonie komórkowej receptory (tzw. receptory sprzężone z białkami G), jest niezwykle ważne w kontekście poszukiwania nowych leków na wiele chorób, w szczególności chorób neurologicznych. Większość leków działa bowiem właśnie przez owe receptory, to one odbierają ?sygnał? od substancji farmakologicznych i przekazują je dalej do wnętrza komórki.
 

Prof. Palczewski jako pierwszy uczony na świecie opisał strukturę krystaliczną jednego z receptorów związanych z białkami G. Była nim właśnie rodopsyna – białko reagujące na światło, stanowiące pierwsze ogniwo łańcucha zdarzeń biochemicznych umożliwiających widzenie. Poznanie budowy molekularnej rodopsyny umożliwiło zrozumienie jej roli w molekularnym mechanizmie widzenia i lepsze poznanie tego procesu. Konsekwencją odkrycia Laureata było więc znaczące przyspieszenie badań nad widzeniem, ale także rozpoczęcie prac nad uzyskaniem modeli strukturalnych wielu innych receptorów białek G. Za badania nad tymi receptorami dwóm badaczom, wykorzystującym osiągnięcie prof. Palczewskiego, przyznano w tym roku Nagrodę Nobla. 
 

Wyniki badań Laureata odgrywają także istotną rolę w procesie poszukiwania nowych terapii zaburzeń widzenia. Poznanie struktury rodopsyny to pierwszy krok do stworzenia substancji terapeutycznych, które będą bardziej precyzyjne w przekazywaniu informacji do komórki i tym samym ? bardziej skuteczne w leczeniu chorób wzroku.