Profesor Romuald Schild z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie otrzymał Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej 2020 w obszarze nauk humanistycznych i społecznych za wskazanie klimatycznych i środowiskowych uwarunkowań procesów społeczno-kulturowych w epoce kamienia na obszarach Afryki Północnej i Niżu Europejskiego.

Romuald Schild w 1957 roku ukończył studia na Uniwersytecie Warszawskim. Stopień doktora uzyskał w 1962 r. w Instytucie Historii Kultury Materialnej PAN w Warszawie (obecnie Instytut Archeologii i Etnologii), tam w 1967 r. uzyskał również habilitację. Tytuł profesora otrzymał w 1983 roku.

Od 1990 do 2007 roku był dyrektorem Instytutu Archeologii i Etnologii PAN. Wykładał m.in. w Southern Methodist University w Dallas w latach 1971, 1982, 1983 czy British Academy. Jest członkiem Komitetu Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN oraz członkiem czynnym Wydziału Historyczno-Filozoficznego Polskiej Akademii Umiejętności.

Był pierwszym polskim i działającym w Polsce naukowcem wybranym – w 1998 r. –  do Narodowej Akademii Nauk Stanów Zjednoczonych. Jest też członkiem honorowym Society of Antiquaries of London i doktorem honoris causa Instytutu Historii Kultury Materialnej Rosyjskiej Akademii Nauk, jak również honorowym prezesem Society for Later Prehistory of Northeastern Africa. W roku 2005 roku otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski za osiągnięcia naukowe, a w roku 2018 nagrodę im. Erazma Majewskiego w dziedzinie archeologii Wydziału I PAN za książkę Wilczyce. A Late Magdalenian Winter Camp in Southern Poland.

Obecna liczba cytowań  prof. Schilda (wg Google Scholar)wynosi 4913, a wskaźnik Hirscha 35, co jest rekordem wśród polskich archeologów. W jego dorobku znajduje się niemal 300 prac i 25 książek, których był współautorem lub redaktorem i współautorem.

***

Prof. Romuald Schild jest archeologiem pradziejowym. Na całym świecie znany jest jako czołowy badacz w projektach dotyczących fundamentalnych kwestii związanych z prehistorią Europy Środkowej i Afryki Północno-Wschodniej.

Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej otrzymał za badania dotyczące wskazania klimatycznych i środowiskowych uwarunkowań procesów społeczno-kulturowych w epoce kamienia na obszarach Afryki Północnej i Niżu Europejskiego. Był jednym z pierwszych naukowców, którzy dostrzegli i opisali wpływ środowiska i zmian klimatu na życie we wczesnych społecznościach ludzkich Sahary Wschodniej.

Nagrodzonych odkryć dokonano przede wszystkim w ramach Zjednoczonej Ekspedycji Prehistorycznej (Combined Prehistoric Expedition). Od 1962 roku związani z nią naukowcy prowadzili prace wykopaliskowe w krajach północno-wschodniej Afryki – Egipcie, Sudanie i Etiopii. Wśród szefów tej największej i najdłużej bez przerwy działającej na świecie ekspedycji prahistorycznej w Afryce był też prof. Romuald Schild, zajmując stanowisko jej wicedyrektora w latach 1970-1999 i dyrektora w latach 1999-2007.

Wraz z badaczami ekspedycji ustalił jak zmiany klimatu, środowiska wpłynęły na systemy społeczne na terenie północno-wschodniej Afryki. Badania wykazały, że dużo wilgotniejszy niż obecnie klimat panujący przed tysiącami lat na egipskiej Pustyni Zachodniej spowodował, że ok. 11,5 tys. lat temu osiedlili się na niej pasterze z późnej epoki kamienia, po raz pierwszy od 50 tys. lat. Przed prawie 9 tys. lat temu w pobliżu pustynnego sezonowego jeziora Nabta Playa założyli oni neolityczne Centrum Ceremonialne, będące miejscem kultowym składania ofiar,  a ok. 6500 ? 6100 lat temu wznosili pola pamięci przodków stawiając antropomorficzne stele kamienne w grupach symbolizujących klany lub rozszerzone rodziny. Wznosili również zbudowane ze steli tzw. ciągi menhirów skierowane na ważne w ich kosmogonii jasne gwiazdy. Przed około 6 tys. lat, gdy sawanna stała się zbyt sucha dla człowieka, prahistoryczni pasterze, skupieni dotąd w małych osadach, wyruszyli w poszukiwaniu sprzyjających do życia warunków i weszli do doliny Nilu, przynosząc ze sobą wierzenia istotne w religii Starożytnego Egiptu, takie jak np. świętość polarnego regionu nieba, gdzie przebywają gwiazdy, które nigdy nie ginę i gdzie wędrują dusze po śmierci.

Na podstawie badań Zjednoczonej Ekspedycji Prehistorycznej i badań prof. Schilda powstało wiele publikacji naukowych i ponad 20 książek. Do kanonu literatury archeologicznej od wielu lat należą trzy z nich. To: Prehistoria Doliny Nilu (Academic Press, 1976 r.),  Prehistoria Sahary Wschodniej (Academic Press, 1980 r.) oraz Osadnictwo holoceńskie w Saharze Egipskiej, tom 1: archeologia Nabta Playa (Kluwer Academic/Plenum Publishers, 2001 r.). Książki te stanowią jedne z najczęściej cytowanych dzieł z tej dziedziny.

Prof. Schild uznanie międzynarodowej społeczności naukowej zyskał nie tylko dzięki samym odkryciom, ale też dzięki swojej naukowej wszechstronności i doświadczeniu w terenie.
W swoich badaniach zastosował szerokie instrumentarium badawcze, pionierskie, jak na tamte czasy. Zastosował np. nowatorską tzw. analizę dynamiczną zespołów kamiennych. Wykorzystywał też wciąż nowe w ówczesnych czasach metody datowania radiowęglowego i luminescencyjnego, skupiał się na zupełnie pomijanych wówczas zagadnieniach ewolucji klimatu oraz geoarcheologii. Prof. Schild zawsze kierował pracami dużych, często kilkudziesięcioosobowych grup badawczych skupiających uczonych wielu dyscyplin. Utorował tym samym drogę innym uczonym, prowadzącym prace w rejonie północno-wschodniej Afryki.

W Polsce głównymi przedmiotami badań terenowych i prac prof. Romualda Schilda były wydobywanie i dystrybucja czerwonej ochry i górnictwo krzemienia w epoce kamienia. Uczony prowadził badania na ważnych w Polsce stanowiskach paleolitycznych m.in. w we wsi Całowanie niedaleko Warszawy, na kilkudziesięciu stanowiskach w Rydnie, k. Skarżyska Kamiennej oraz w Wilczycach niedaleko Sandomierza.

Osiągnięcia badawcze prof. Romualda Schilda należą do jednych z największych spośród badaczy prehistorii specjalizujących się w archeologii Starego Świata. Jego badania doprowadziły nie tylko do pogłębienia wiedzy  o  człowieku  i jego  środowisku  w  najstarszych  okresach  pradziejów,  lecz  również  do  zmiany  wielu  dotychczasowych  poglądów  na  ten  temat.

 

Cofnij