Odkrycie zespołu prof. Jacka Radwana, laureata programów MPD i MISTRZ Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.
Najnowsze osiągnięcie naukowe prof. Jacka Radwana i jego współpracowników z Instytutu Nauk o Środowisku UJ oraz Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN w Krakowie zostało ogłoszone w prestiżowym czasopiśmie naukowym Molecular Ecology. Publikacja dotyczy odkrycia pozytywnych skutków przepływu genów układu odpornościowego między gatunkami.
Zespół pod kierownictwem prof. Radwana prowadził badania nad genami kompleksu zgodności tkankowej (ang. Major Histocompatibility Complex, MHC), odgrywającymi zasadniczą rolę w reakcji układu odpornościowego. Badając krzyżówki Traszki karpackiej (Lissotriton montandoni) z Traszką zwyczajną (Lissotriton vulgaris) odkryto, że różnorodność genów MHC może być wzbogacana przez ich import z innych gatunków:
Z jednego do drugiego gatunku zazwyczaj łatwiej przechodzą te geny, które nie wpływają na przeżywanie osobników, a nie geny odpowiedzialne za przystosowaniu poszczególnych gatunków do środowiska. Nasze badania pokazały jednak, że w przypadku genów MHC, decydujących o odporności na infekcje, jest odwrotnie – tłumaczy prof. Jacek Radwan.
Czynnikiem decydującym o imporcie tych właśnie genów może być – według prof. Radwana – łatwość, z jaką mikroorganizmy patogenne i pasożyty przystosowują się do pokonania barier odpornościowych gospodarzy. Patogeny mogą w ten sposób uniknąć rozpoznania przez częste u danego gatunku warianty białek MHC, natomiast białka kodowane przez geny pozyskane od innych gatunków mogą zapewnić skuteczną odpowiedź immunologiczną.
U gatunków zagrożonych wyginięciem często dochodzi do wyczerpania zmienności genów MHC, co może zwiększać niebezpieczeństwo rozprzestrzeniania się infekcji – mówi prof. Radwan – dlatego też zrozumienie mechanizmów utrzymujących zmienność genów układu odpornościowego jest tak ważne. Może ono w znaczący sposób przyczynić się do ochrony bioróżnorodności i pomóc w ratowaniu zagrożonych gatunków.
Badania nad przepływem genów układu odpornościowego między gatunkami trwały ok. 5 lat i wymagały od zespołu zebrania próbek genetycznych z wielu populacji w całej Europie oraz opracowania metod opisu zmienności pobranych genów. Wyniki opublikowano w lutym 2012 roku na łamach prestiżowego czasopisma naukowego Molecular Ecology. Obecnie zespół prof. Radwana pracuje nad poszerzeniem zakresu swoich badań w celu potwierdzenia uniwersalności odkrytego mechanizmu.
Więcej informacji:
Magdalena Kołomańska, Główny Specjalista ds. Informacji i Promocji FNP
magdalena.kolomanska@fnp.org.pl; 22 845 95 44, 604 129 091