26 października, o godz. 18.00, w siedzibie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej odbyło się dwudzieste pierwsze spotkanie z cyklu WIELOGŁOS O MONOGRAFIACH FNP pod hasłem ?Głos zniewolonych. Czy dekolonizacja jest możliwa??.
Pretekstem do spotkania była książka autorstwa dr Agaty Błoch pt. ?Wolni i zniewoleni. Głosy grup podporządkowanych w historii imperium portugalskiego?, wydana w serii Monografie FNP na początku bieżącego roku.
Autorka książki ? historyczka i luzofonistka ? uzyskała tytuł doktora nauk humanistycznych w Instytucie Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk oraz tytuł magistra Historii Imperium Portugalskiego na Uniwersytecie Nova w Lizbonie. Dr Błoch specjalizuje się w historii kolonialnego Imperium Portugalskiego; zajmuje się przede wszystkim historią społeczną, grupami podporządkowanymi, teoriami postkolonialnymi oraz historyczną analizą sieci. Obecnie pracuje w Instytucie Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk.
Spotkanie w Fundacji prowadził Przemysław Wielgosz: dziennikarz, wydawca, kurator, a także redaktor naczelny polskiej edycji ?Le Monde diplomatique? oraz serii książkowych: Biblioteki ?Le Monde diplomatique? i Biblioteki Alternatyw Ekonomicznych. Publikował m.in. w ?Wiadomościach Kulturalnych?, ?Trybunie?, ?Przekroju?, ?Piśmie?, ?Guardianie?, ?Aspen Review? i ?Freitagu?.
W kontekście wielogłosowości szczególnie istotna jest ostatnia książka napisana przez Przemysława Wielgosza pt. ?Gra w rasy. Jak kapitalizm dzieli, by rządzić? (Wydawnictwo Karakter, 2021).
Zaproszenie do dyskusji przyjęła także dr hab. Dorota Kołodziejczyk ? anglistka, komparatystka, translatolożka. Uczona kieruje Akademickim Centrum Badań na Uniwersytecie Wrocławskim, pracuje także w Ex-Centrum Olgi Tokarczuk oraz Centrum Badań Postkolonialnych. Jej zainteresowania badawcze obejmują literaturę i teorię postkolonialną oraz teorię i praktykę przekładu literackiego i kulturowego.
Trzecią gościnią była dr hab. Agnieszka Kościańska, profesorka w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, w latach 2021-2022 Leverhulme Visiting Professor w Oxford School of Global and Area Studies, autorka książki pt. ?Odejdź. Rzecz o polskim rasizmie? (współautor Michał Petryk, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2022). Dr hab. Agnieszka Kościańska prowadzi badania nad płcią i seksualnością, mechanizmami dyskryminacji, rasizmem, religijnością, a także lokalnymi i alternatywnymi formami sprawczości i emancypacji.
Zgodnie z ideą, jaka przyświecała dr Agacie Błoch, dyskutanci i dyskutantki Wielogłosu zastanawiali się nad wielością strategii, jakie stosowała władza kolonialna z wykorzystaniem legitymizującego jej decyzje systemu prawnego do odbierania wybranym przez siebie grupom wolności. Podkreślono fakt, że grupy podporządkowane, zepchnięte bądź dobrowolnie uciekające do tzw. Imperium Cienia (wszystkie osoby żyjące poza prawem: lançados ? pośrednicy w handlu niewolnikami, dezerterzy, przemytniczki, piraci, heretycy, magiczki itd.), były zróżnicowane ze względu na płeć, status społeczny, kolor skóry, etniczność i wyznanie. Dyskusja nie ograniczała się jednak jedynie do historii ? mowa była też o tym, czy możliwe jest dziś wyjście poza/ponad ?skolonizowany? umysł, piśmiennictwo, teorie, wreszcie ? język. Być może to właśnie przez brak zdekolonizowanego słownictwa, terminologii czy narzędzi językowych ?kolonizujemy? ? mniej lub bardziej świadomie ? tych, których nadal traktujemy jako ?Innych??
Na kolejne spotkanie z cyklu Wielogłos o Monografiach FNP serdecznie zapraszamy już w nowym roku. Będzie ono dotyczyć wybranych wątków z książki pani dr Karoliny Górniak-Prasnal pt. ?Otwieranie wszechświata. Polska powojenna awangarda poetycka: Tymoteusz Karpowicz i Krystyna Miłobędzka?.
Fot. Karolina Siemion-Bielska_Archiwum FNP