Fundacja na rzecz Nauki Polskiej ogłosiła listę stu najzdolniejszych polskich naukowców przed trzydziestką. Ponad połowa to kobiety. Są to laureaci i laureatki konkursu w programie START, w którym Fundacja co roku nagradza wybitnych przedstawicieli młodego pokolenia badaczy.
Program START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej jest najstarszym w Polsce programem stypendialnym dla najlepszych młodych naukowców reprezentujących wszystkie dziedziny nauki. Jego celem jest wspieranie wybitnych młodych uczonych i zachęcanie ich do dalszego rozwoju naukowego. Laureaci programu START otrzymują roczne stypendium w wysokości 28 tys. zł. Mogą je przeznaczyć na dowolny cel.
„Stypendia START to prestiżowe wyróżnienie dla młodych naukowców. Ze względu na wysoki poziom konkursu nie jest łatwo je otrzymać. Laureatami zostają badacze, którzy, mimo że dopiero zaczynają karierę naukową, już mogą się pochwalić imponującymi osiągnięciami badawczymi. Chcemy im pomóc, aby ich potencjał się nie zmarnował, aby mogli rozwinąć skrzydła. Są to jedni z najbardziej obiecujących młodych naukowców w Polsce. O ich osiągnięciach jeszcze w przyszłości na pewno usłyszymy” – mówi prof. Maciej Żylicz, prezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.
„Setka” nagrodzonych w tym roku badaczy została wybrana z grona 1034 kandydatów. Na liście przeważają kobiety. Stanowią one 54% wszystkich laureatów. Średni wiek tegorocznych stypendystów wynosi 28,6 lat. Aż 51 % wszystkich nagrodzonych posiada stopień doktora (w Polsce przeciętny wiek uzyskiwania doktoratu wynosi około 35 lat), w tym 30 kobiet i 21 mężczyzn. Stypendyści programu START są wybierani w drodze wieloetapowego konkursu, w którym oceniana jest jakość ich dotychczasowego dorobku naukowego.
„Tegoroczny konkurs jest pod wieloma względami wyjątkowy. Większość stypendystów stanowią kobiety. Jest ich też więcej w gronie laureatów posiadających stopień doktora. Ponadto konkurs organizowaliśmy w warunkach pandemicznych. Było to wyzwaniem dla wszystkich, ale cieszymy się, bo udało mu się sprostać, o czym świadczy choćby bardzo wysoka liczba nadesłanych wniosków” – mówi Krystyna Frąk, koordynatorka konkursu w FNP.
Wśród nagrodzonych w tym roku najwięcej badaczy reprezentuje nauki o życiu (biologia, medycyna, zastosowania, o Ziemi) – 33 stypendia. Na czele rankingu instytucji, z których pochodzi największa liczba laureatów uplasował się ponownie Uniwersytet Jagielloński (15 stypendystów), na drugim miejscu znalazł się Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (10 stypendystów) a na trzecim Uniwersytet Warszawski (8 stypendystów).
Od 2009 r. Fundacja przyznaje również w programie START wyróżnienia kandydatom, których osiągnięcia badawcze zostały ocenione przez recenzentów konkursu jako wybitne. Stypendia tych osób zostaną podwyższone do kwoty 36 tys. zł. W tym roku wyróżnienia otrzymało pięcioro laureatów:
- mgr inż. Natalia Ochocka-Lewicka z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN w Warszawie
- dr Dawid Rogacz z Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
- mgr Marcin Sroka z Wydziału Matematyki i Informatyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
- mgr inż. Agnieszka Wołos z Instytutu Chemii Organicznej PAN w Warszawie
- mgr inż. Radosław Zajdel z Wydziału Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
Od roku 2015 r. Fundacja na rzecz Nauki Polskiej w programie START przyznaje wyróżnienie im. Prof. Adama Sobiczewskiego. Może je otrzymać laureat prowadzący badania naukowe w dziedzinie matematyki, fizyki teoretycznej bądź astronomii. Ponadto głównym kryterium wyróżnienia jest wyjątkowo wysoka jakość dorobku naukowego kandydata. W tegorocznym konkursie wyróżnieniem został uhonorowany mgr Piotr Grochowski z Centrum Fizyki Teoretycznej PAN. Jego stypendium zostanie powiększone do kwoty 36 tys. zł.
Stypendia w konkursie 2021 zostaną sfinansowane zarówno z budżetu Fundacji, jak i ze środków przekazanych przez partnera programu – Narodowy Bank Polski (w ramach programu edukacji ekonomicznej), a także firmę SensDx i Instytut Biotechnologii i Medycyny Molekularnej, założone przez laureata FNP Dawida Nidzworskiego. Ponadto stypendia zostaną sfinansowane ze środków przekazanych przez prywatnych darczyńców oraz z wpłat 1% podatku dochodowego.
Nabór wniosków do kolejnego konkursu rozpocznie się jesienią br.
KONKURS START 2021 w liczbach
- 3 000 000 zł – łączna kwota przeznaczona przez FNP na stypendia w 29. konkursie
w programie START; - 1034 wnioski do konkursu;
- 100 laureatów (9,67% spośród ubiegających się o stypendium);
- 54 kobiety i 46 mężczyzn wśród laureatów;
- 51% laureatów (51 osób) ma stopień doktora; w tym 30 kobiet i 21 mężczyzn;
- Dziedziny reprezentowane przez laureatów to: nauki o życiu – 33 stypendia; chemia i materiały – 23 stypendia; nauki fizyczne i matematyczne – 12 stypendiów; nauki inżynierskie – 11 stypendiów; nauki humanistyczne i społeczne – 21 stypendiów.
- Instytucje, z których pochodzi największa liczba stypendystów: Uniwersytet Jagielloński (15 stypendystów), Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (10 stypendystów), Uniwersytet Warszawski (8 stypendystów) oraz Politechnika Wrocławska (7 stypendystów).
- Miasta, z których rekrutuje się najwięcej stypendystów: Warszawa (29 stypendystów), Kraków (19 stypendystów), Poznań i Wrocław (po 16 stypendystów).
- Placówki naukowe, z którymi związani są stypendyści, to: uczelnie (78, z czego 20 to politechniki) oraz instytuty PAN (19), inne jednostki (3).
***
Stypendia START są przyznawane przez FNP od 1993 r. Do 2021 r. włącznie FNP nagrodziła 3 200 osób i przyznała 3 836 stypendiów (w latach 2002-2015 istniała możliwość otrzymania stypendium START dwukrotnie) w łącznej wysokości 87,5 mln zł.
Stypendia START stanowią wyróżnienie dla młodych naukowców, którzy, choć dopiero rozpoczynają karierę naukową, mogą się już wykazać znaczącymi osiągnięciami badawczymi. O stypendium ubiegać się mogą młodzi naukowcy do 30 r.ż. (lub starsi, jeżeli korzystają z regulaminowych możliwości przedłużenia). Dorobek kandydatów – udokumentowany patentami lub publikacjami w uznanych polskich i zagranicznych periodykach naukowych – jest oceniany przez uczonych będących autorytetami w swoich dziedzinach. Formalnie poprawne wnioski najpierw ocenia panel ekspercki, który najlepsze kandydatury kieruje do recenzji. Każdemu wnioskowi zakwalifikowanemu do tego etapu przygląda się kolejnych trzech recenzentów. Na podstawie opinii zebranych na poszczególnych etapach oceny merytorycznej wyboru laureatów dokonuje Zarząd Fundacji. Decyzja Zarządu zatwierdzana jest przez Radę Fundacji.
Program START oferuje również dodatkowe finansowanie (stypendium wyjazdowe) na wyjazd studyjny do zagranicznego ośrodka naukowego oraz możliwość wzięcia udziału wybranych stypendystów w spotkaniu z noblistami w niemieckim Lindau.
Od 2004 roku stypendia START są finansowane ze środków przekazanych Fundacji na podstawie ustawy prywatyzacyjnej z 2000 roku (na mocy tej ustawy 2% środków z prywatyzacji jednoosobowych spółek Skarbu Państwa było przekazywane w latach 2003-2004 na majątek Fundacji; po zmianie ustawy adresatem 2% środków uzyskiwanych w dalszych etapach prywatyzacji został nieistniejący już Komitet Badań Naukowych). Kolejnymi źródłami finansowania stypendiów są darowizny przekazywane przez prywatnych darczyńców oraz firmy, a także wpłaty 1% podatku dochodowego.
***
Fundacja na rzecz Nauki Polskiej istnieje od 1991 r. i jest niezależną, samofinansującą się instytucją pozarządową typu non-profit, która realizuje misję wspierania nauki. Jest największym w Polsce pozabudżetowym źródłem finansowania nauki. Do statutowych celów FNP należą: wspieranie wybitnych naukowców i zespołów badawczych oraz działanie na rzecz transferu osiągnięć naukowych do praktyki gospodarczej. Fundacja realizuje je poprzez przyznawanie naukowcom indywidualnych nagród i stypendiów, przyznawanie subwencji na wdrażanie osiągnięć naukowych do praktyki gospodarczej, inne formy wspierania ważnych przedsięwzięć służących nauce (jak np. programy wydawnicze). Fundacja angażuje się także we wspieranie międzynarodowej współpracy naukowej oraz zwiększanie samodzielności naukowej młodego pokolenia uczonych.
Kontakt dla mediów:
Dominika Wojtysiak, Fundacja na rzecz Nauki Polskiej: tel. 698 931 944, wojtysiak@fnp.org.pl
Materiały dla mediów:
Infografika – konkurs START 2021 w liczbach_jpg
